Leesplankjes van Hoogeveen en het leren lezen in Nederland
Objectnaam: leesplankjes, onderwijsmethode leren lezen in Nederland
Vervaardigingsjaar: industrieel vervaardigd vanaf 1906
Vervaardigingsplaats: diversen
Omschrijving: Het leesplankje met de woorden aap, noot, mies enzovoorts, is een houten plankje van Nederlandse origine met daarop afbeeldingen en daaronder de bijbehorende woorden. De eerste versie van het leesplankje werd bedacht in 1897 door de hoofdonderwijzer M.B. Hoogeveen uit Stiens (1863-1941). Op een latere variant wordt Teun geïntroduceerd. De afbeelding van Teun is de boer die Paulus Potter op ‘De Stier’ heeft geschilderd.
Het uitgangspunt van het leesplankje van Hoogeveen was dat scholieren leerden woorden te ontleden in klanken, maar ook leerden dat door het samenvoegen van klanken woorden konden worden gemaakt. De bijbehorende onderwijsmethode bleef door Hoogeveen zelf geschreven en herzien worden. In 1906 verscheen Hoogeveen’s verbeterd leesplankje op een houten bord van 105 bij 93,5 cm om voor de klas geplaatst te worden, en in een kleinere versie (van 30 bij 22,5 cm) voor de leerlingen afzonderlijk.
Koppeling immaterieel erfgoed: Oudhollandse gebruiken en verhalen spelen een rol in ons collectie-, verzamel- en presentatiebeleid. Het leesplankje is een iconisch object. Het gaat ons niet om het object op zich, maar om het object als icoon, dat nationale betekenis heeft en in de context van de locatie extra lading krijgen. Zo staat op het leesplankje Teun, de boer die Paulus Potter in het Paulus Potterhuis schilderde op ‘De Stier’ van Potter. Voor de Neerlandicus heeft het leesplankje een bijzondere historische betekenis. Voor ons is Teun onlosmakelijk verbonden aan de locatie.
Hiermee wordt een verbinding gelegd tussen materieel en immaterieel erfgoed. Door immaterieel erfgoed te verzamelen en ontsluiten, kan het Buitenmuseum als programmerende erfgoedinstelling gemeenschappen een kans kan bieden om door middel van objecten verhalen te vertellen om het Oudhollands erfgoed levend te houden, te verduurzamen en door te ontwikkelen. Aandacht voor diversiteit en de levende praktijk is daarbij van belang. Mensen, objecten en tradities worden verbonden door een koppeling te maken van objecten en erfgoedverhalen.
Meer informatie over de geschiedenis van het onderwijs in Nederland: https://www.onderwijsmuseum.nl
Annotatie: onderwijsmethode, industrieel geproduceerd leespankje
Afmetingen: 29,5 x 21,4 cm
Collectie: Buitenmuseum
Collectie:
Verwervingsgegevens:
verwervingsmethode:
verwervingsdatum:
persoon/organisatie van wie het object verworven is:
standplaats:
